Kontrola drogowa – jak wygląda, prawa kierowcy
Zatrzymanie pojazdu do kontroli drogowej może być czynnością rutynową lub wynikać z faktu wykroczenia popełnionego przez kierowcę. Niezależnie od przyczyny zatrzymania, jesteśmy zobowiązani do postępowania zgodnie z ze wskazówkami funkcjonariusza, który przeprowadza czynności. Jakie dokumenty powinniśmy mieć przy sobie podczas kontroli policyjnej? Kiedy nasze dokumenty mogą zostać zatrzymane, a samochód – unieruchomiony lub odholowany? W poniższym artykule przedstawiamy prawa i obowiązki kierowców.
Kontrola drogowa – procedura i podstawy zatrzymania pojazdu
W przypadku zatrzymania pojazdu do kontroli drogowej, zasady, jakie obowiązują zarówno kierowców, jak i funkcjonariuszy, są określone w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie kontroli ruchu drogowego. Poniżej przedstawiamy listę najważniejszych praw i obowiązków obu stron.
Obowiązki funkcjonariusza dokonującego kontroli:
- Zapewnienie bezpiecznego miejsca kontroli drogowej bez jednoczesnego utrudniania ruchu pozostałym uczestnikom.
- Wskazanie kierowcy miejsca, w którym ma zatrzymać pojazd (może się to odbyć za pomocą tzw. lizaka, otwartej dłoni lub latarki z czerwonym światłem).
- Rozpoczęcie kontroli od podania swoich danych (imię i nazwisko, stopień, nazwa jednostki).
- Podanie zatrzymanemu kierowcy przyczyny zatrzymania.
- Okazanie legitymacji na żądanie zatrzymanego.
- Umożliwienie zatrzymanemu zapisania wymienionych wyżej danych.
Prawa funkcjonariusza dokonującego kontroli:
- Kontrola stanu trzeźwości zatrzymanego kierowcy.
- Kontrola stanu technicznego zatrzymanego pojazdu, a także przebiegu silnika.
- Kontrola uprawnień zatrzymanego kierowcy do prowadzenia pojazdu.
- Uniemożliwienie kierowcy dalszego prowadzenia pojazdu w sytuacji, gdy:
- kierowca znajduje się w stanie po spożyciu alkoholu lub innego środka odurzającego;
- stan techniczny pojazdu zagraża bezpieczeństwu ruchu drogowego lub narusza normy ochrony środowiska;
- masa pojazdu, jego ładunek lub nacisk osi powoduje uszkodzenie drogi;
- kierowca pojazdu nie posiada uprawnień do jego prowadzenia.
- Ukaranie kierowcy mandatem w wysokości 500 zł w sytuacji, gdy nie wykona polecenia pozostania w pojeździe lub trzymania rąk na kierownicy.
- Ukaranie kierowcy pouczeniem lub mandatem, jeżeli zostanie stwierdzone wykroczenie drogowe (np. przekroczenie dozwolonej prędkości).
UWAGA! Prawa funkcjonariusza podczas kontroli są uzależnione od tego, w jaki sposób jest ubrany. Policjant w mundurze może nas zatrzymać w każdym miejscu i o każdej porze. Funkcjonariusz nieumundurowany ma prawo zatrzymać nas wyłącznie w ciągu dnia i tylko w terenie zabudowanym. Warto również pamiętać, że policja nie jest jedyną służbą uprawnioną do dokonywania kontroli drogowych. Takie czynności znajdują się w zakresie obowiązków m.in. strażników gminnych (miejskich), inspektorów Inspekcji Transportu Drogowego oraz żołnierzy Żandarmerii Wojskowej.
Obowiązki kierowcy:
- Obowiązek zatrzymania się do kontroli.
- Obowiązek pozostania w pojeździe, chyba że funkcjonariusz wyda inne polecenie.
- Obowiązek wykonywania poleceń funkcjonariusza.
- Obowiązek umożliwienia funkcjonariuszowi sprawdzenia stanu technicznego pojazdu, a także przebiegu.
- Obowiązek podania funkcjonariuszowi swoich danych.
UWAGA! W związku z wejściem w życie tzw. pakietu deregulacyjnego, zniesiono obowiązek posiadania przy sobie dowodu rejestracyjnego, dokumentu potwierdzającego wykupienie polisy OC oraz prawa jazdy. Posługując się dowodem osobistym (fizycznym lub elektronicznym) zatrzymanego, funkcjonariusz ma możliwość sprawdzenia jego uprawnień w Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców. Dotyczy to wyłącznie dokumentów wydanych na terenie Polski.
Prawa kierowcy:
- Prawo do uzyskania informacji na temat imienia i nazwiska, numeru służbowego oraz nazwy jednostki, do której należy funkcjonariusz dokonujący kontroli.
- Prawo do ubiegania się o kopię świadectwa legalizacji fotoradaru (jeżeli kontrola dotyczy przekroczenia dozwolonej prędkości).
- Prawo do odmowy przyjęcia mandatu.
- Prawo do odmowy składania wyjaśnień.
- Prawo do żądania powtórzenia badania trzeźwości w warunkach szpitalnych.
- Prawo do obrony oraz dochodzenia swoich racji przed sądem.
- Prawo do rejestrowania obrazu i dźwięku podczas kontroli (także w zakresie utrwalenia wizerunku funkcjonariusza, który dokonuje kontroli).
- Prawo do opublikowania zarejestrowanego przebiegu kontroli (także w zakresie wizerunku funkcjonariusza, który dokonał kontroli).
- Prawo do złożenia skargi na funkcjonariusza dokonującego kontroli.
- Prawo do złożenia doniesienia organom ścigania, w przypadku podejrzenia przekroczenia uprawnień przez funkcjonariusza dokonującego kontroli.
Zatrzymanie pojazdu może zostać dokonane również z radiowozu (oznakowanego bądź nie). Komunikat, jakiego powinniśmy się wówczas spodziewać ze strony funkcjonariuszy, to niebieskie światło błyskowe oraz sygnał dźwiękowy.
Rutynowa kontrola drogowa – na czym polega, czego się spodziewać?
W przypadku rutynowej kontroli drogowej, przepisy dotyczące sposobu jej przeprowadzenia są nieco inne. Ten rodzaj kontroli nie odbywa się w sytuacji, gdy kierowca jest podejrzewany o popełnienie wykroczenia. W związku z tym procedura zazwyczaj jest krótsza i nieobarczona ryzykiem negatywnych konsekwencji dla zatrzymanego.
Rutynowa kontrola drogowa może zostać przeprowadzona bez podania przyczyny. Jeżeli opiera się wyłącznie na tzw. szybkim teście trzeźwości, funkcjonariusz nie ma obowiązku rozpocząć działań od wylegitymowania się przed zatrzymanym. Zazwyczaj wygląda to w ten sposób, że policjanci zatrzymują kolumnę aut, a następnie żądają od każdego kierowcy dmuchnięcia w alkomat przez opuszczoną szybę samochodu.
Należy pamiętać, że polecenia wydawane przez funkcjonariuszy dotyczą zarówno kierowcy, jak i ewentualnych pasażerów. Jeżeli więc otrzymaliśmy nakaz pozostania w pojeździe, każdy z naszych towarzyszy musi się również do niego dostosować. Co więcej, kontrola trzeźwości także może obejmować osoby, które nie znajdują się za kierownicą samochodu. Jest to jednak możliwe wyłącznie w sytuacji, w której zachodzi uzasadnione podejrzenie, że pasażer przed zatrzymaniem kierował autem.
