Darowizna samochodu – jak wyglądają formalności, co z ubezpieczeniem?
Podarowanie auta to nierzadki prezent dla młodego kierowcy od jego rodziców lub dziadków. Jednak darowizna samochodu wiąże się z wieloma formalnościami, których niedokonanie może przynieść problemy obdarowanemu. Umowa? Podatek? OC? O czym jeszcze trzeba pamiętać?
Co to jest darowizna samochodu i jak jej dokonać?
Darowizna samochodu to nieodpłatne przekazanie prawa własności na inną osobę lub kilka osób. Warto wiedzieć, że można darować tylko część auta. Wtedy tworzy się współwłasność. Minusem takiego rozwiązania jest konieczność stawiania się wszystkich współwłaścicieli przy każdej czynności administracyjnej. Można wprawdzie sporządzić pełnomocnictwo, jednak przy każdej wizycie w urzędzie, będziemy musieli zapłacić za jego potwierdzenie.
Zgodnie z art. 890 Kodeksu Cywilnego oświadczenie darczyńcy o przekazanie samochodu powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Aczkolwiek jest tam także zapis mówiący, że pomimo niezachowania tej formy umowa będzie ważna, jeśli samochód zostanie rzeczywiście przekazany obdarowanemu. Z tego wynika, że umowa sporządzona przez notariusza jest bezpieczniejsza, ponieważ, gdy samochód nie zostanie przekazany, obdarowany może dochodzić swoich praw w sądzie.
Jednak, kiedy decydujemy się na samodzielne sporządzenie umowy, musimy zadbać, aby miała ona przede wszystkim formę pisemną, zawierała dokładną wartość samochodu oraz datę jego przekazania, ponieważ od tych informacji liczy się bieg kolejnych czynności, jakie musi wykonać obdarowany, oraz kwota ewentualnego podatku do zapłaty.
Darowizna samochodu — jak sporządzić umowę?
Nie ma jednego wymaganego wzoru umowy darowizny. Można ją sporządzić samemu lub posłużyć się przykładowym dokumentem, jaki jest umieszczony na stronach internetowych wydziałów komunikacji.
Gdy sporządzamy ją własnoręcznie, aby była ważna, musi zawierać następujące informacje:
● datę oraz miejsce podpisania umowy;
● oznaczenie stron umowy (kto jest darczyńcą, a kto obdarowanym);
● dane stron — imię i nazwisko, adres, numer PESEL, numer dowodu osobistego lub w przypadku cudzoziemca numer paszportu; jeśli stroną umowy jest firma, konieczne jest wskazanie jej nazwy, adresu oraz numerów NIP, REGON oraz KRS — jeśli posiada;
● oznaczenie przedmiotu umowy (marka i model samochodu, rok produkcji, nr silnika oraz jego pojemność, nr nadwozia, nr rejestracyjny);
● oświadczenie darczyńcy o posiadaniu prawa własności samochodu oraz braku zobowiązań wobec osób trzecich;
● określenie wartości darowizny;
● oświadczenie o przekazaniu samochodu przez darczyńcę oraz przyjęciu przez obdarowanego;
● ustalenie terminu przekazania darowizny;
● oświadczenie darczyńcy o liczbie przekazanych darowizn oraz stopniu pokrewieństwa;
● określenie strony zobowiązanej do opłacenia kosztów umowy (jeśli jest sporządzona notarialnie),
● określenie ilości sporządzonych egzemplarzy (jeżeli jest kilku obdarowanych, każdy musi dostać kopię dokumentu);
● regulację umowy przepisami Kodeksu Cywilnego;
● podpisy stron umowy.
Dodatkowo umowa darowizny części samochodu powinna zawierać informację, jaki procent auta jest jej przedmiotem.
Darowizna samochodu — podatek
Zasadniczo każda darowizna samochodu jest obarczona podatkiem od spadków i darowizn. Jeśli umowę zawrzemy w kancelarii notarialnej, to notariusz będzie zobowiązany do obliczenia i uiszczenia odpowiedniej kwoty. W innym przypadku musi to zrobić obdarowany. Podatek zależy od wartości samochodu oraz przynależności do grupy podatkowej.
Grupa I — najbliższa rodzina
Według przepisów do grupy pierwszej przynależą: małżonek, wstępni (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie), zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki), pasierb, ojczym, macocha, rodzeństwo, teściowie, zięć, synowa.
W tym przypadku można uniknąć płacenia podatku, jeśli obdarowany poinformuje urząd skarbowy o darowiźnie w ciągu 6 miesięcy od daty przekazania samochodu. Zgłoszenia należy dokonać na druku SD-Z2.
Należy pamiętać, że jeśli nabywamy prawa własności od tej samej osoby więcej niż raz, musimy dokonać zeznania podatkowego. W nim trzeba zsumować wszystkie darowizny, jakie otrzymaliśmy od danej osoby w ciągu 5 ostatnich lat. Urzędnicy wyliczą należny podatek i odeślą decyzje.
Kwota wolna od podatku w tej grupie to 9637 zł. Zatem jeśli ją przekroczymy, to zapłacimy:
● 3% od nadwyżki, jeżeli wartość darowizny nie przekracza 10 278 zł;
● 308 zł 30 gr i 5% od nadwyżki, jeśli wartość darowizny wynosi od 10 278 do 20 556 zł;
● 822 zł 20 gr i 7% od nadwyżki, gdy auto ma wartość ponad 20 556 zł.
Grupa II — dalsza rodzina
Druga grupa podatkowa to: zstępni rodzeństwa (np. dzieci siostry, wnuki brata), rodzeństwo rodziców (np. ciotki, wujowie), zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych (np. mąż wnuczki).
Darowizna samochodu w tej grupie wiąże się z wypełnieniem druku SD‑3 i zawiadomieniem urzędu skarbowego o dokonanej czynności w ciągu miesiąca. Jeśli przekazany samochód przekracza kwotę wolną od podatku dla tej grupy wynoszącą 7276 zł, wówczas należy zapłacić:
● 7% od nadwyżki ponad kwotę wolną do 10 278 zł;
● 719 zł 50 gr i 9% od nadwyżki, jeśli wartości darowizny wynosi od 10 278 zł do 20 556 zł;
● 1 644 zł 50 gr i 12% od nadwyżki ponad 20 556 zł.
Grupa III — pozostałe osoby
W tym wypadku kwota wolna od podatku jest najniższa – 4 902 zł. Jeśli wartość darowizny przekracza ją, to musimy zapłacić podatek w wysokości:
● 12% od nadwyżki ponad kwotę wolną, jeżeli wartość darowizny nie przekracza 10 278 zł,
● 1 233 zł 40 gr i 16% od nadwyżki, jeśli wartość darowizny wynosi od 10 278 zł do 20 556 zł,
● 2 877 zł 90 gr i 20% od nadwyżki ponad 20 556 zł.
Niezgłoszona darowizna — konsekwencje
Jeśli zapomnisz zgłosić darowizny do urzędu skarbowego, działanie to zostanie potraktowane jak oszustwo. W przypadku kontroli urząd naliczy karne odsetki w wysokości 20% od wartości ponad kwotę wolną od podatku. Trzeba również liczyć się z odpowiedzialnością karną skarbową w wysokości zależnej od stopnia narażenia budżetu państwa na uszczuplenie podatku.
Szansą na uniknięcie kary jest wyrażenia tzw. czynnego żalu. To instytucja przewidziana w przepisach karnoskarbowych. Stosuje się ją, gdy podatnik zapomniał lub uchybił przepisom, wskutek czego doszło do wykroczenia lub przestępstwa, jednak chce naprawić zaistniałą sytuację. W piśmie należy przedstawić okoliczności, które przyczyniły się do niezgłoszenia darowizny w wyznaczonym czasie. Decyzję o uznaniu „czynnego żalu” podejmuje naczelnik urzędu skarbowego. Niestety ten sposób jest nieskuteczny, gdy urząd już wszczął postępowanie.
Darowizna samochodu — przerejestrowanie
Wraz z podpisaniem aktu darowizny samochód zmienia właściciela, stąd należy dokonać jego przerejestrowania. Obowiązek poinformowania odpowiedniego wydziału komunikacji należy do obu stron i na dokonanie tej czynności jest 30 dni.
W celu przerejestrowania auta należy udać się do wydziału komunikacji właściwego dla miejsca zamieszkania. Urzędnik będzie potrzebował od nas:
● wypełnionego wniosku o rejestrację auta;
● umowy darowizny;
● dowodu rejestracyjnego wraz z aktualnym badaniem technicznym;
● karty pojazdu;
● tablic rejestracyjnych;
● dowodu uiszczenia opłaty z tytułu spraw komunikacyjnych (wydanie nowych tablic, nalepek kontrolnych i legalizacyjnych, dowodu rejestracyjnego, opłaty ewidencyjnej);
● do wglądu — dowodu osobistego lub innego dokumentu potwierdzającego tożsamość, w przypadku cudzoziemca paszportu, karty pobytu lub wizy oraz potwierdzenia czasowego zameldowania.
Gdy samochód ma więcej niż jednego właściciela, w urzędzie muszą stawić się wszyscy lub jeden z pełnomocnictwem od pozostałych.
Przy odbiorze dowodu rejestracyjnego należy zwrócić pozwolenie czasowe — jeśli zostało wydane – oraz przedłożyć ważną polisę OC.
Darowizna samochodu a ubezpieczenie OC
W przypadku darowizny, tak samo jak przy zakupie pojazdu, nowy właściciel powinien otrzymać ważną polisę OC. Ubezpieczenie komunikacyjne od odpowiedzialności cywilnej jest w naszym kraju obowiązkowe. Za jego brak grożą wysokie kary — nawet jeśli to jednodniowa przerwa. Darczyńca ma 14 dni na poinformowanie na piśmie ubezpieczyciela o dokonanej zmianie.
Nowy właściciel ma dwa wyjścia. Po pierwsze, ma prawo korzystać z ochrony ubezpieczeniowej do końca trwania umowy — trzeba pamiętać, że Towarzystwa Ubezpieczeniowe mają prawo do ponownego przeliczenia składki. Po drugie, może wypowiedzieć polisę w każdym momencie jej trwania i zawrzeć całkiem nową. W tym wypadku darczyńca powinien otrzymać zwrot za nadpłacone składki.
Zdarza się, że darowana jest tylko część pojazdu. To praktykowane w przypadku młodych kierowców, którzy nie wypracowali sobie jeszcze zniżek, stąd koszt ich polisy jest dość wysoki. W takim wypadku, będąc współwłaścicielem samochodu wraz na przykład ze swoim rodzicem, można korzystać z jego ulg i zniżek. Aczkolwiek warto pamiętać, że w przypadku kolizji spowodowanej przez jednego kierowcę – traci się zniżki na całej polisie.
Sprzedaż darowanego auta
Jeśli nie chcemy już użytkować samochodu, nie ma żadnych przeciwwskazań, aby go sprzedać. Jednak należy liczyć się z tym, że zapłacimy podatek dochodowy. W zależności od zarobków wynosi on 17% lub 32%. W jaki sposób się go wylicza? Za dochód przyjmuje się różnicę pomiędzy kwotą zakupu i sprzedaży auta. Natomiast wszystkie inwestycje i naprawy można ująć w polu przeznaczonym na koszty uzyskania przychodu.
Można uniknąć podatku, jeśli odczekamy pół roku od chwili przekazania samochodu. Trzeba pamiętać, że termin konieczności opłacenia podatku po sprzedaży pojazdu jest liczony od pierwszego dnia kolejnego miesiąca. Na przykład, gdy samochód otrzymamy w maju, to okres 6 miesięcy mija w grudniu.
